จริยธรรมสากลและแนวคิดทางจริยธรรมในหัวใจนักศึกษาพยาบาล

จริยธรรมสากลและแนวคิดทางจริยธรรมในหัวใจนักศึกษาพยาบาล

โดยอาจารย์นวพร มามาก คณะพยาบาลศาสตร์

      การเป็น “พยาบาล” คือการรับผิดชอบชีวิตของเพื่อนมนุษย์ และรากฐานที่มั่นคงของวิชาชีพนี้คือ “จริยธรรมสากลและจรรยาบรรณวิชาชีพ” ซึ่งเทคโนโลยีหรือปัญญาประดิษฐ์ไม่สามารถเข้ามาทดแทนในประเด็นนี้ได้ ปัจจุบันเทคโนโลยีทางการแพทย์เจริญก้าวหน้าอย่างไม่หยุดยั้งแต่บทบาทของพยาบาลไม่ได้ลดน้อยลง กลับยิ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งในฐานะ “หัวใจของการดูแล” พยาบาลจึงเป็นวิชาชีพแห่งจิตวิญญาณและคุณธรรม ซึ่งไม่ใช่แค่มีทักษะทางวิชาการเท่านั้น หากยังต้องมีจริยธรรมที่ฝังอยู่ในหัวใจในเรื่องคุณธรรมจริยธรรม อันประกอบด้วยการมีความซื่อสัตย์ มีวินัย ตรงต่อเวลา มีความรับชอบต่อตนเองและสังคม สามารถใช้ดุลยพินิจในการจัดการประเด็นหรือปัญหาทางจริยธรรม แสดงออกถึงการเคารพสิทธิ คุณค่าความแตกต่างและศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์ของผู้อื่น และตนเอง แสดงออกถึงการมีจิตสาธารณะ คํานึงถึงส่วนรวมและสังคม แสดงออกถึงการมีทัศนคติที่ดีต่อวิชาชีพการพยาบาล ตระหนักในคุณค่าวิชาชีพเป็นไปตามมาตรฐานผลการเรียนรู้สาขาพยาบาลศาสตร์ที่กําหนดไว้ ในราชกิจจานุเบกษา เรื่องมาตรฐานคุณวุฒิระดับปริญญาตรี สาขาพยาบาลศาสตร์ พ.ศ. 2560

      หลักจริยธรรมสากล 6 ประการและแนวคิดทางจริยธรรม 4 ด้าน เป็นหลักสำคัญที่สภาการพยาบาลนำมาใช้เพื่อให้เกิดผลต่อบุคคลในวิชาชีพพยาบาล ซึ่งต้องเกิดขึ้นตั้งแต่การเป็นนักศึกษาพยาบาล หลักจริยธรรมสากล 6 ประการ ได้แก่ การทำประโยชน์ (Beneficence), การไม่ทำอันตราย (Non-maleficence), การเคารพสิทธิส่วนบุคคล (Respect for autonomy), ความยุติธรรม (Justice), การบอกความจริง (Veracity), และความซื่อสัตย์ (Fidelity) และต้องมีแนวคิดทางจริยธรรม 4 ด้าน อันเป็นแนวคิดที่สำคัญสำหรับการส่งเสริมให้ผู้ประกอบวิชาชีพปฏิบัติการพยาบาลอย่างมีจริยธรรม ประกอบด้วย การทำหน้าที่แทน (Advocacy) ความรับผิดชอบ (Responsibility/accountability) ความร่วมมือ (Cooperation) และความเอื้ออาทร (Caring)

      การปลูกฝังจริยธรรมในนักศึกษาพยาบาลเริ่มต้นจากการเป็นแบบอย่างที่ดีจากอาจารย์และรุ่นพี่ ส่งเสริมพลังของการเห็น “ความดี” และ “ความเป็นมืออาชีพ” ผ่านพฤติกรรมของอาจารย์พยาบาลและพี่พยาบาล เพื่อเป็นแรงบันดาลใจอันยิ่งใหญ่ การเรียนการสอนในรายวิชาที่เกี่ยวข้องกับการพยาบาลต้องบูรณาการจริยธรรมอย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าจะเป็นวิชาทฤษฎีหรือวิชาทางคลินิก ทุกบทเรียนสามารถเชื่อมโยงกับการให้การพยาบาลและการตัดสินใจอย่างมีจริยธรรม รวมถึงการส่งเสริมการคิดวิเคราะห์ทางจริยธรรม การสร้างสถานการณ์จำลอง ฝึกให้นักศึกษาตั้งคำถาม วิเคราะห์ ตัดสินใจอย่างมีความรับผิดชอบต่อผลลัพธ์ เมื่อนักศึกษาพยาบาลซึมซับทั้งความรู้และคุณธรรม พวกเขาจะไม่เพียงเป็น “ผู้ให้บริการทางสุขภาพ” แต่จะเป็น “ผู้รักษาหัวใจมนุษย์” การปลูกฝังจริยธรรมและจรรยาบรรณอย่างต่อเนื่อง จึงเป็นการวางรากฐานให้พยาบาลรุ่นใหม่เติบโตอย่างมั่นคงในโลกแห่งการดูแลในอนาคต

อ้างอิง
กระทรวงศึกษาธิการ. (2561) ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ มาตรฐานคุณวุฒิระดับปริญญาตรีสาขาพยาบาล
ศาสตร์ พ.ศ.2560. ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่135, ตอนพิเศษ1ง [อินเตอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 9 ส.ค. 2568]. จาก: https://www.tnmc.or.th/images/userfiles/files/Edit(1).PDF
สภาการพยาบาล. (2562). คู่มือส่งเสริมจริยธรรมสำหรับองค์การพยาบาล: กลไกและการปฏิบัติ. พิมพ์ครั้งที่
2. กรุงเทพฯ: จุดทอง
อรัญญา เชาวลิต. (2565). เอกสารการประชุมเชิงปฏิบัติการ การจัดการศึกษาจริยศาสตร์ในหลักสูตรพยาบาล
ศาสตรบัณฑิต คณะพยาบาลศาสตร์. นนทบุรี: สถาบันพระบรมราชชนก